Nếu hỏi trong đông y thảo dược nào có nguồn gốc lạ lùng nhất, thì cái tên đầu tiên xuất hiện chắc chắn là đông trùng hạ thảo – một “biệt dược” có nhiều tác dụng ngỡ ngàng và là 1 trong những thảo dược chỉ được phục vụ cho vua chúa thời xưa.
Đông trùng hạ thảo là gì?
Đông trùng hạ thảo (trùng thảo) là một loại thảo dược quen thuộc trong y học cổ truyền Việt Nam. Trùng thảo có nguồn gốc từ nấm Cordyceps sinensis.
Vào mùa đông, loài nấm này ký sinh vào ấu trùng của sâu bướm, sau đó sinh trưởng và phát triển bằng cách hấp thụ chất dinh dưỡng từ chính cơ thể ấu trùng. Vào mùa hè, nấm mọc ra và phát triển từ cơ thể vật chủ nên được gọi là đông trùng hạ thảo.
Đây là 1 sự kết hợp thú vị giữa côn trùng và thực vật. Nhìn bề ngoài, đông trùng hạ thảo tươi có hình dạng giống con sâu, tuy nhiên nó có những đặc điểm nhận dạng riêng mà mắt thường có thể quan sát được:
- Phần thân sâu và nấm nối liền với nhau, tổng chiều dài khoảng 10cm – 11cm, rộng khoảng 10mm.
- Phần thân có hình dạng giống con tằm, dài 3cm – 5cm, có màu vàng sẫm hoặc màu nâu vàng sẫm. Có nhiều vân ngang, ở phần đầu nhỏ hơn, màu đỏ sẫm và có các vằn khía rõ ràng. Thân dễ bị gãy, bên trong có ruột màu trắng ngả vàng, nhìn thấy ruột hình chữ V.
- Phần thảo mộc thẳng đứng giống chiếc gậy, có màu nâu sẫm, vỏ xù xì mang hạt chứa nang bào tử. Phần đầu phình to, dẻo dai, khó bẻ gãy ngay cả khi đã sấy khô.
- Có 8 cặp chân nhưng chỉ có 4 cặp ở giữa bụng lộ rõ.
8 tác dụng của đông trùng hạ thảo
1. Tăng cường hệ miễn dịch
Theo nhiều nghiên cứu, trùng thảo có khả năng cải thiện sự chuyển hóa năng lượng trong các tế bào sống, giúp hệ miễn dịch được khỏe hơn.
Ngoài ra, hoạt chất Selen trong thảo dược này có tác dụng tác động lên hệ miễn dịch, kết hợp với thành phần vitamin A, C tạo thành hàng rào chắn bảo vệ cơ thể khỏi vi khuẩn, virus. Từ đó giúp tăng hệ miễn dịch, hạn chế tác nhân gây hại và phòng ngừa bệnh tật hiệu quả.
2. Chống suy nhược, mệt mỏi
Các axit amin kích thích cơ thể sản sinh ra oxy và ATP để nuôi dưỡng các tế bào, đồng thời đẩy mạnh quá trình trao đổi chất. Từ đó giảm thiểu tình trạng mệt mỏi, chóng mặt, hoa mặt hay chứng chán ăn.
Ngoài ra, trong đông trùng hạ thảo có chứa hàm lượng vitamin, khoáng chất dồi dào, là vị thuốc thập toàn đại bổ cho cơ thể. Cung cấp năng lượng, dưỡng chất cần thiết, giúp cơ thể khỏe mạnh, chống suy nhược cơ thể.
3. Hỗ trợ các bệnh về tim mạch và huyết áp
Các nhà nghiên cứu cho rằng, thành phần của đông trùng hạ thảo gồm Adenosine, deoxy-adenosine giúp điều chỉnh rối loạn nhịp tim, ngăn ngừa tắc nghẽn động mạch, đột quỵ, viêm cơ tim.
Bên cạnh đó, trùng thảo cũng có tác dụng tích cực đối với cholesterol. Nghiên cứu trên chuột đã chỉ ra rằng, đông trùng hạ thảo làm giảm cholesterol LDL có hại và triglyceride. Giúp điều trị các chứng rối loạn nhịp tim, giúp bảo vệ tim và cải thiện chất lượng giấc ngủ.
4. Hỗ trợ bệnh tiểu đường
Trong đông trùng hạ thảo có chứa một loại đường đặc biệt có thể giúp điều trị bệnh tiểu đường. Điều đặc biệt là nó có thể bắt chước hoạt động của insulin nên có thể giữ cho lượng đường trong máu ở mức khỏe mạnh, bình thường.
Một trong những cơ chế dẫn đến bệnh tiểu đường là tế bào beta tuyến tụy bị hủy hoại hoặc rối loạn chức năng. Nhiều hợp chất có trong đông trùng hạ thảo được chứng minh có thể bảo vệ tế bào beta tuyến tụy.
Hơn nữa, CPS-1 – một polysaccharide hòa tan trong nước của trùng thảo có tác dụng kích thích tuyến tụy giải phóng insulin và làm giảm chuyển hóa insulin, giúp bệnh nhân tiểu đường giữ cho lượng đường trong máu ở mức khỏe mạnh, bình thường.
5. Phòng và điều trị bệnh thận
Nhờ chứa nhiều thành phần quý hiếm, sản phẩm có thể giúp hỗ trợ điều trị và phục hồi chứng năng hầu hết các bệnh và triệu chứng liên quan tới thận như suy thận mãn tính, suy giảm chức năng thận, tổn thương thận…
Nghiên cứu của Viện Dược liệu Mỹ, Nhật Bản đã chỉ ra đông trùng hạ thảo có tác dụng hỗ trợ điều trị hiệu quả các bệnh lý về thận. Cụ thể:
- Chất Adenosine trong đông trùng hạ thảo có tác dụng cải thiện tuần hoàn ngoại vi và lưu lượng máu cục bộ của thận.
- Bảo vệ thận và nâng cao chức năng của thận, từ đó tránh gây tổn thương cho thận khi có hiện tượng thiếu máu.
- Dược chất quý có trong hạ thảo đông trùng có tác dụng tăng cường hoạt động của nội tiết tuyến thượng thận, nhờ đó các nhánh khí quản được trương nở. Điều này đem lại sức khỏe tốt cho người dùng.
- Tăng cường hàm lượng hormone steroid do vỏ thượng thận tổng hợp nên.
- Bảo vệ thận trước các tác động xấu của dược phẩm, nhất là những loại có tác dụng đặc trị.
6. Tốt cho gan
Trùng thảo thường được sử dụng trong điều trị xơ gan, viêm gan B, C mãn tính. Ngoài ra, sản phẩm còn được sử dụng kết hợp với một số loại nấm khác để hỗ trợ điều trị viêm gan siêu vi.
Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng, cordycepin và polysaccharides trong trùng thảo làm tăng chức năng thực bào của gan. Acid cordycep, SOD và vitamin E có tác dụng chống xơ gan, giúp giải độc nhanh hơn và phục hồi chức năng nhanh chóng. Nếu sử dụng thường xuyên sẽ hạn chế được tình trạng gan nhiễm mỡ.
7. Ứng dụng trong điều trị HIV/AIDS
Nhóm hoạt chất HEAA (Hydroxy-Etyl-Adenosin- Analogs) trong thảo dược này có tác dụng kháng khuẩn và kháng virus cực mạnh. Một trong những hoạt chất của nhóm này dùng để bào chế thuốc chống bệnh AIDS và được dùng ở những nước có tỷ lệ nhiễm HIV và suy giảm hệ miễn dịch cao như châu Phi.
8. Chống lão hóa
Trong đông trùng hạ thảo có chứa polysaccharides, axit amin, peptide, axit nucleic, vitamin… giúp kích thích quá trình tuần hoàn máu dưới da, tăng cường sự trao đổi chất. Không chỉ thế, các hoạt chất này còn giúp đào thải các chất độc hại ra khỏi cơ thể, mang lại làn da mịn màng, tươi tắn.
Đối tượng sử dụng đông trùng hạ thảo
Người cao tuổi
Ở độ tuổi này, các chức năng của cơ thể đã dần bị lão hóa, suy nhược thần kinh, suy giảm sức khoẻ. Bởi vậy, việc bổ sung các dưỡng chất từ đông trùng hạ thảo là rất cần thiết. Không chỉ giúp sức khỏe được cải thiện rõ rệt mà còn tăng cường hoạt động của não bộ và giúp an thần.
Nam giới và phụ nữ ở độ tuổi trung niên
Những thay đổi về mặt thể chất khiến cơ thể rơi vào tình trạng sức khỏe không ổn định ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống. Sử dụng trùng thảo thường xuyên sẽ giúp tăng cường hormone, làm chậm quá trình lão hóa, tăng cường sinh lý và sắc đẹp ở cả nam và nữ.
Người mắc bệnh về hô hấp, tim mạch hay đường huyết
Các hoạt chất trong đông trùng hạ thảo sẽ giúp cơ thể sản sinh tế bào mới khỏe mạnh, đào thải độc tố, tế bào xấu trong máu. Từ đó giúp ngăn ngừa và điều trị các bệnh về phổi, xơ vữa động mạch, đột quỵ, cơn đau tim, cân bằng đường huyết trong máu…
Bệnh nhân đang điều trị ung thư
Đối với các bệnh nhân ung thư, đang điều trị hóa chất sử dụng đông trùng hạ thảo thường xuyên sẽ hỗ trợ tiêu diệt các khối u, ngăn ngừa hình thành tế bào ác tính và bồi bổ cơ thể, cải thiện tình trạng mệt mỏi, căng thẳng.
Những người ốm lâu ngày
Các món ăn từ đông trùng hạ thảo rất hiệu quả trong việc tăng cường sức khỏe, sức đề kháng của cơ thể đối với những người ốm lâu ngày hay trải qua quá trình dài điều trị bệnh.
Kết luận
Đông trùng hạ thảo là dược liệu quý chứa hàm lượng dinh dưỡng cao và có nhiều công dụng đối với sức khỏe người sử dụng. Dùng thường xuyên sẽ giúp bạn nâng cao thể chất và tinh thần, phòng ngừa và hạn chế xảy ra những biến chứng do các bệnh nguy hiểm gây ra.