Có những cây vốn dĩ rất quen thuộc nhưng chúng ta lại không biết rằng nó lại là loại dược liệu tốt cũng như mang lại nhiều công dụng tích cực xoay quanh mà chúng ta cần biết đến.
Dược liệu là gì
Dược liệu được định nghĩa là các nguyên liệu để làm thuốc có nguồn gốc tự nhiên từ thực vật, động vật, khoáng vật và đáp ứng các tiêu chuẩn làm thuốc. Như vậy, để bào chế ra các loại dược phẩm thì một thành phần không thể thiếu bên cạnh các chất hóa học là dược liệu.
Theo nghiên cứu của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), có đến 80% dân số toàn cầu sử dụng các nguồn thuốc từ tự nhiên là chủ yếu. Riêng với ngành dược, trên 50% loại thuốc điều trị lâm sàng có nguồn gốc tự nhiên và 25% có nguồn gốc từ thực vật.
Nói cho dễ hiểu thì dược liệu có thể là tất cả các bộ phận của cây cỏ hoặc động vật hoặc chỉ là một vài bộ phận của chúng. Những chất tiết ra hay được tách chiết từ cây hoặc động vật như gôm, nhựa, sáp, tinh dầu, dầu mỡ cũng thuộc phạm vi dược liệu.
Nguồn dược liệu chính
Trong đời sống thường nhật, có rất nhiều cây dược liệu tốt cho sức khỏe và được dùng để bào chế thuốc trong đông y. Có một vài loại được xem là thông dụng, phổ biến mà chúng ta thường bắt gặp trong đời sống hàng ngày như cây quế, bạc hà, cây hương thảo, tỏi và một số cây dược liệu khác.
Đầu tiên phải kể đến tỏi. Trong món ăn hằng ngày của người Việt Nam, hầu như rất nhiều món ăn khi chế biến cần sử dụng đến tỏi. Tỏi được xem là gia vị rất tốt cho sức khỏe con người.
Tỏi
Với vị cay nồng, tỏi sẽ rất khó dùng cho người mới bắt đầu ăn nhưng cũng sẽ là món ăn không thể thiếu với những người đã dùng quen miệng. Trong bữa ăn hàng ngày, có người còn để sẵn vài củ tỏi trong mâm cơm gia đình và ăn nó trực tiếp cùng các món ăn và cảm nhận gia vị hơi cay nồng, kích thích quá trình ăn được ngon miệng hơn.
Người ta ví tỏi như chất kháng sinh tự nhiên, có tác dụng kháng khuẩn, ức chế sự sinh trưởng của những loại vi khuẩn có hại sinh sôi trong cơ thể con người.
Với những trường hợp bị bệnh cao huyết áp, tỏi có tác dụng làm hạ huyết áp.
Bạc hà
Trong y học cổ truyền, bạc hà được đánh giá khá cao vì tính đa công dụng của loài thảo dược này. Bên cạnh đó, với mùi vị khá thơm và dễ chịu, bạc hà được dùng trong chế biến các món ăn vừa mang lại mùi vị hấp dẫn cho món ăn vừa có tác dụng rất tốt cho sức khỏe.
Với dược tính mát, bạc hà rất có lợi trong việc giảm đau đầu, giảm những cơn ngứa ngáy khó chịu, làm cơ thể thoải mái hơn. Bên cạnh đó, bạc hà còn có lợi đối với đường ruột, với những cơn đau dạ dày hay đầy hơi.
Nghệ
Nghệ lâu nay được xem là có công dụng cao trong việc chống các bệnh về trầm cảm, chống ung thư, hỗ trợ điều trị tiểu đường tuyp 2, giảm lượng cholesteron trong máu, viêm khớp. Giới nghiên cứu cho đến nay vẫn đang tranh cãi về những công dụng này và vẫn chưa ngã ngũ.
Có một điều mà người ta chắc chắn hơn, không cần bàn cãi về công dụng của nghệ đó là nghệ có hiệu quả mạnh trong điều trị các bệnh về chống viêm, sưng. Nghệ được xem là loại dược liệu hiệu quả tương đương với các loại thuốc chống viêm sưng ngày nay.
Ngoài những dược liệu như trên, còn có rất nhiều các loại dược liệu quý và rất có lợi cho sức khỏe cũng như mang đến nhiều công dụng trong công cuộc điều chế thuốc trong y học, trong một giới hạn nào đó, bài viết này không thể kể hết.
Các dạng điều chế của dược liệu
Dược liệu được điều chế và chiết xuất dưới nhiều dạng khác nhau để tiện dụng cho người sử dụng cũng như phát huy được tối đa các dưỡng chất có lợi trong dược liệu để hấp thu vào cơ thể người.
Cách thường gặp nhất là dược liệu được điều chế dưới dạng trà túi lọc, trà dược liệu thô hay chiết xuất từ dược liệu.
Dưới dạng trà hay dạng nước sắc
Một cách phổ biến mà người ta hay đều chế dược liệu là dưới dạng trà. Dược diệu qua quá trình điều chế được sấy khô lại và đóng thành dạng gói. Với dạng này vừa nhẹ mà vẫn giữ nguyên dưỡng chất, rất tiện lợi để đưa đến tay người dùng và có thể mang đi khắp mọi nơi.
Còn có dạng điều chế khác là dưới dạng nước sắc. Cách này tốn nhiều thời gian hơn. Người dùng cần phải sơ chế và trải qua công đoạn đun sắc trong nhiều tiếng để có thể dùng được.
Dưới dạng tinh dầu
Có nhiều dược liệu được điều chế dưới dạng tinh dầu để có thể dùng ngoài da. Chẳng hạn, một dạng của tinh dầu được điều chế từ dược liệu đó là dầu gió rất hiệu quả trong vài trường hợp cần sử dụng ngoài da.
Dưới dạng cồn thuốc
Cách này thường được các dược sỉ dùng trong việc điều chế thuốc. Dạng cồn thuốc có 2 kiểu là chiết xuất dạng lỏng và chiết xuất dưới dạng sấy khô.
Trên đây, chúng tôi cung cấp một vài kiến thức cơ bản để người đọc có một khái niệm và cái nhìn tổng quan hơn về dược liệu cũng như hiểu được công dụng của một vài loại dược liệu thường gặp trong cuộc sống. Để từ đó, người đọc biết được những dược liệu quý xung quanh mình để sử dụng đúng cách và hiệu quả, mang lại một cuộc sống tích cực, khỏe mạnh và ít bệnh tật hơn.